जागतिक रुग्ण सुरक्षा दिवस (World Patient Safety Day) 2024 चा मुख्य उद्देश रुग्णांची सुरक्षितता सुनिश्चित करणे आणि आरोग्यसेवा प्रणालीमध्ये रुग्णांच्या सहभागाचे महत्त्व अधोरेखित करणे आहे. या दिवशी, रुग्णांच्या हक्कांचे संरक्षण आणि त्यांची जबाबदारी यांची माहिती देऊन आरोग्य सेवा अधिक सुरक्षित आणि पारदर्शक बनवण्यावर भर दिला जातो.

रुग्णांचे हक्क (Patient Rights)

1. माहितीचा अधिकार (Right to Information): रुग्णांना त्यांच्यावर करण्यात येणाऱ्या औषध-उपचारांबद्दल पूर्ण माहिती मिळण्याचा अधिकार आहे.

2. सहमतीचा अधिकार (Right to Consent): कोणताही उपचार करण्याआधी रुग्णाची संमती घेणे आवश्यक आहे.

3. खासगीपणाचा अधिकार (Right to Privacy): रुग्णांच्या वैयक्तिक माहितीची गोपनीयता राखली जावी.

4. निवडीचा अधिकार (Right to Choose): रुग्णांना त्यांच्या उपचारांच्या पर्यायांबद्दल माहिती देऊन योग्य निर्णय घेण्याचा अधिकार आहे.

5. सुरक्षिततेचा अधिकार (Right to Safety): रुग्णांना सुरक्षित आणि प्रमाणित पद्धतीने उपचार मिळावे असा अधिकार आहे.

6. तक्रार निवारणाचा अधिकार (Right to Grievance Redressal): रुग्णांना त्यांच्या समस्यांसाठी तक्रार करण्याचा आणि योग्य ती दाद मिळवण्याचा अधिकार आहे.

 रुग्णांची जबाबदारी (Patient Responsibilities)

1. योग्य माहिती पुरवणे (Providing Accurate Information): रुग्णांनी त्यांच्या आजाराबद्दल आणि वैद्यकीय इतिहासाबद्दल योग्य माहिती पुरवावी.

2. डॉक्टरांच्या सल्ल्याचे पालन करणे (Following Medical Advice): डॉक्टरांनी दिलेल्या उपचारांचे पालन करणे आवश्यक आहे.

3. समन्वय राखणे (Cooperating with Healthcare Providers): उपचार प्रक्रियेत डॉक्टर आणि इतर आरोग्य सेवा कर्मचाऱ्यांसोबत समन्वय राखणे.

4. आरोग्य सेवेचा आदर करणे (Respecting Healthcare Services): रुग्णांनी आरोग्य सेवा देणाऱ्यांशी आदराने वागावे.

5. इतर रुग्णांच्या हक्कांचा आदर करणे (Respecting the Rights of Other Patients): इतर रुग्णांच्या सुरक्षिततेचा आणि अधिकारांचा आदर करणे.

6. आर्थिक जबाबदाऱ्या: उपचारासाठी लागणाऱ्या खर्चाचे योग्य वेळेत नियोजन करणे आणि बिल भरणे रुग्णाची जबाबदारी आहे.

7. रुग्णालयाच्या नियमांचे पालन: रुग्णालयाच्या नियमांचे पालन करणे आणि इतर सुविधांचा योग्य वापर करणे आवश्यक आहे.

2024 च्या जागतिक रुग्ण सुरक्षा दिनाचे उद्दिष्ट रुग्ण आणि आरोग्य सेवा कर्मचाऱ्यांमध्ये या हक्कांबद्दल जागरूकता वाढवणे आणि रुग्णांनी आपल्या जबाबदाऱ्या समजून घेणे हे आहे, ज्यामुळे आरोग्य सेवेचा स्तर उंचावता येईल.